Steeds vroeger liggen de pepernoten en chocoladeletters in de schappen van de supers. Gezien de verlate zomer kon je ze nu al kopen bij 31 graden… Dat leek geen succes. Door de invallende herfst heb ik inmiddels de eerste zakken wel gekocht. En leeggegeten natuurlijk…
Wat opvalt is het gebrek aan de oude zwarte piet op de verpakking. Dat is al enige jaren gaande. Terwijl politici en bekende Nederlanders blèren wat ze willen, en het internet nog harder en ongenuanceerder terugschreeuwt is de markt al lang bezig de aanblik van Piet te veranderen.
Waarschijnlijk met de bedoeling niet bij de ene of de andere partij te horen, doen verkopers iets wat mij betreft een goede en onvermijdelijke zaak lijkt.
Voordat je nu bedenkt of je het ermee eens of oneens bent sta ik helemaal in een verloren uithoek van dit spectrum.
Zwarte Piet in de huidige vorm is een romantisch bedenksel van een schoolmeester in het midden van de 19e eeuw. Eigenlijk is het een wonder dat deze gedaante de 21e eeuw heeft gehaald. Al denk ik niet direct aan het verheerlijken van een koloniaal verleden en racisme maar een diepgeworteld beeld van een kindervriend, waar lastig afscheid van te nemen valt.
Als ‘amateurhistoricus’ stoor ik mij aan beide partijen in deze discussie. Zwarte piet heeft alles te maken met slavernij… maar niet exclusief voor personen met een Afrikaanse roots. In de Noors/Germaanse traditie was zwarte piet al van de partij en ook toen was hij vaak een slaafse hulp, Wodan vloog door de lucht vergezeld van twee zwarte raven. Eckard was de vertegenwoordiger van het dodenleger en vulde aan het eind van het jaar de schoenen met goud (gedroogd fruit/noten).
Met de invloed van de kerk kwam sinterklaas als de goedheiligman en ook hij had weer verschillende hulpjes. Startend met een in dierenhuid geklede zwartgeblakerde slaaf (nog altijd de hulp van sint in Noord-Frankrijk) of crampus; een doodenge demoon, niet geheel toevallig nog altijd aanwezig naast de sint in Zuid-Duitsland en dus uiteindelijk veranderd in de persoon waar we nu weer langzaam afscheid van nemen.
Geen probleem dus wat mij betreft, hij is in 2000 jaar al heel vaak veranderd van vorm. Net als het zwart maken van een gezicht, dat gebeurt over de gehele wereld, tot in africa aan toe. Dit duidt dus op een diep gevoel van de mensheid om zich blijkbaar zwart en griezelig te maken, ongeacht je eigen huidskleur (mooi in beeld gebracht in het schitterende boek: Devils & Angels van de Amsterdamse fotograaf Friso Spoelstra).
Wij kunnen dus of terug naar de piet van voor 1850 (best een engerd) of we laten hem gewoon veranderen in dat wat de kinderen willen. Feit is dat alle gedaantes nu eenmaal hulpjes zijn. Maar wat alle hulpjes van goedheiligmannen bindt is het feit dat zij -hoe ze er ook uitzien- altijd op een legale manier de draak kunnen steken met het gezag. En dat kan ik zeker in deze discussie alleen maar toejuichen…