De VVD wordt kleiner, de lokale politieke partijen groter, maar verder veroorzaakten de gemeenteraadsverkiezingen geen politieke aardverschuiving in Amstelveen. Toch kan de vorming van een nieuw College van Burgemeester en Wethouders nog een hele toer worden.
Herbert Raat, lijsttrekker van de VVD en al twaalf jaar wethouder in Amstelveen, was woensdag duidelijk aangeslagen. Op de drukbezochte uitslagenavond in het Amstelveense raadhuis was hij regelmatig niet te vinden onder het publiek en moeilijk bereikbaar voor een eerste reactie op de voorlopige verkiezingsuitslag.
En hij had er reden voor. Zijn VVD – al 40 jaar de grootste in Amstelveen – had een gevoelige tik gekregen. Van ruim 9.000 stemmen in 2018, naar nog maar 7.000 in 2022. Pijnlijk. Dat het zittende college zijn meerderheid woensdagavond verloor, was alleen te wijten aan de VVD, die twee zetels verlies (van 10 naar 8) moest incasseren. D66 (7 zetels) en PvdA (3 zetels) bleven wonderwel gelijk. De VVD is weliswaar nog steeds de grootste, maar minder dominant dan ze geweest is.
Veel partijen
Dat is de conclusie na de gemeenteraadsverkiezingen in Amstelveen. De andere is dat ook hier de lokale partijen winst hebben geboekt. In plaats van twee zitten er straks drie lokale partijen in de raad en met de helft meer zetels: van 6 naar 9.
Tekst gaat verder onder de foto.
Jacqueline Höcker (Goed voor Amstelveen) is blij met de twee zetels voor haar nieuwe partij. Haar nummer 2 Nachshon Rodrigues Pereira (met de duim omhoog) niet minderTenslotte valt het grote aantal partijen op. Alle 12 partijen die meededen aan de verkiezingen, vinden zichzelf terug in de nieuwe gemeenteraad. Drie partijen hebben slechts twee zetels (SP, Actief voor Amstelveen, Goed voor Amstelveen) en maar liefst vier partijen moeten het doen met één enkele zetel (CDA, 50PLUS, Belang van Nederland en ChristenUnie).
Een ‘feest voor de democratie’ zoveel partijen en partijtjes? Of een risico voor de bestuurbaarheid van de gemeente? Onder ambtenaren werd in elk geval al flink gesmoesd in de wandelgangen. Zoveel nieuwkomers, zoveel kleine partijen, stuk voor stuk met een stevige drang tot profileren: dat gaat vast veel schriftelijke vragen en veel ander extra werk opleveren de komende tijd. En dan te bedenken dat die nieuwe gemeenteraad vol ‘dwergen’ ook nog eens op een heel andere manier gaat vergaderen, een manier waarmee niemand ervaring heeft.
Tekst gaat verder onder de foto.
Praten, praten
Herbert Raat heeft donderdagochtend ongetwijfeld koffiegedronken met zijn echtgenote en wellicht heeft hij ook de honden nog uitgelaten, zoals hij aankondigde in de live uitzending van RTVA woensdagavond. En als leider van de grootste partij zal hij de komende dagen ook doen wat je in die rol hoort te doen: praten met de eigen (sterk vernieuwde en uitgedunde) fractie in de nieuwe gemeenteraad en praten met de andere partijen. Tegelijk zal hij nagedacht hebben over de opties die zo dadelijk op tafel liggen bij de vorming van het nieuwe college.
Logisch?
Bij RTVA zei Herbert Raat woensdag dat hij de samenwerking met de PvdA van Marijn van Ballegooijen “graag nog vier jaar zou willen voortzettenâ€. Het is echter maar de vraag hoe logisch dit is. VVD, D66 en PvdA zijn hun meerderheid kwijt en hebben dus minimaal één partij erbij nodig om aan de vereiste meerderheid van 19 van de 37 zetels te komen. Alleen Burgerbelangen Amstelveen (5 zetels) en GroenLinks (4 zetels) kunnen voldoende zetels ‘leveren’ en zouden dan kunnen aanschuiven.
Tekst gaat verder onder de foto.
Gezien de politieke verhoudingen in Amstelveen, lijkt Burgerbelangen de partij die als eerste in aanmerking komt. Maar hoe aantrekkelijk is het voor de PvdA om als kleinste coalitiepartner nog eens vier jaar platgedrukt te worden, nu niet alleen door VVD en D66, maar ook nog door een derde, relatief grote partij? Tussen de regels door liet Van Ballegooijen al doorschemeren dit geen aantrekkelijk vooruitzicht te vinden.
Rechts blok
Andere optie dan. De VVD kan ook een meerderheid vormen met D66 en Burgerbelangen, samen zo dadelijk goed voor 20 van de 37 raadszetels. Getalsmatig klopt het, en als de kandidaat-wethouders van deze drie partijen elkaar ook goed kunnen verdragen, dan lijkt dit misschien een reële mogelijkheid. Past ook goed bij de toename van het aantal zetels voor de lokale partijen.
Maar hoe blij is D66 hiermee? En zonder D66 kan de VVD van Herbert Raat geen werkbare meerderheid vormen. D66-lijsttrekker Floor Gordon zal wellicht vrezen dat het toch wat conservatieve blok met VVD en Burgerbelangen niet de meeste ideale combinatie is om haar grote ambities op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid te realiseren, om maar eens wat te noemen.
Tekst gaat verder onder de foto.
GroenLinks
Herbert Raat kan nog best een extra kopje koffiedrinken en wat langer gaan wandelen met de honden. GroenLinks (4 zetels) er dan ook maar bij halen? Hij gruwt er een beetje van, en als hij dat zelf niet doet, dan doet zijn Amstelveense partijkader het wel. Maar toch, met VVD, D66, Burgerbelangen én GroenLinks ontstaat een brede coalitie (24 van de 37 zetels). En hoewel de politieke meningsverschillen in het algemeen niet zo heel groot zijn in Amstelveen, ligt er in dat geval wel één duidelijk verschil van inzicht op de onderhandelingstafel: de wooncrisis.
GroenLinks heeft de laatste maanden geen kans onbenut gelaten om de kachel aan te maken met het beleid van de andere partijen op dit gebied. Lokale politiek is echter vaak praktisch genoeg om ook hiervoor een oplossing te bedenken, zeker nu de roep om in Amstelveen meer sociale huurwoningen te bouwen toch al overal steeds luider klinkt.
Nog één optie dan: zou het in Amstelveen zonder de VVD kunnen? In theorie wel, want D66, Burgerbelangen, GroenLinks en PvdA hebben samen ook een krappe meerderheid van 19 zetels. Vooralsnog lijkt die optie echter weinig realistisch, maar de wetenschap dat het in principe dus wel zonder de VVD zou kunnen, zal Herbert Raat tijdens zijn ochtendwandeling misschien nog extra te denken geven.
We gaan het zien de komende weken.